May 8, 2024
Statement of the Greek Orthodox Archdiocese of America on the Conversion of the
Monastery of Chora to a Mosque
*Greek text following English
Resurrection (Anastasis) Fresco, Chora Monastery, 14th Century.
As we reflect upon the glorious celebration of the Resurrection of our Lord this past Sunday, our hearts and minds are drawn to the powerful Icon of this sacred moment in the history of our salvation at the Monastery of Chora in Istanbul. Across the globe and throughout the centuries, this Holy Icon, residing in the Funerary Chapel of the Monastery, has inspired millions upon millions to the hope of the Resurrection.
The image itself has been reproduced again and again to be the ultimate description of the unseen “Harrowing of Hell” by our Lord Jesus Christ, even to the Saint Nicholas Shrine at Ground Zero, where the company of the redeemed includes the Heroes of that fateful day.
So it is with a heavy heart that we received the news of the Turkish Government’s official announcement of the conversion of the Monastery of Chora, a beacon of cultural heritage open to all, from a museum to a mosque, where the brilliant iconography is now covered for an alien purpose.
This decision, following upon the seizure and re-conversion to a mosque of Hagia Sophia, strikes a discordant note in the symphony of mutual respect and understanding among people of all faiths.
The logic of “the right of conquest,” upon which the re-conversion of Hagia Sophia into an Islamic mosque on July 2020, was also predicated, signifies a regression of human civilization to medieval standards. Moreover, the practice of prayer at “conquered monuments,” in the 21st century, by a religious officiant brandishing a sword, reintroduces the element of violence and intertwines it with religious sentiment, with all its implications.
The Chora Monastery, renowned for its breathtaking Byzantine mosaics and frescoes, holds a unique place in the tapestry of human expression. To see it now misappropriated, its treasures hidden from view, is a loss not only for our Orthodox brethren but for all people of faith who find beauty and meaning in its sacred art.
It is the Turkish’s government prerogative to make decisions as it sees appropriate. However Holy Scripture offers this useful advice: «Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει», “all things may be possible for me, but not everything is beneficial” (1 Corinthians 10:23). Immediate political expediency should not obscure the long-term damage. All people of faith are called to embrace a shared responsibility to avoid the unnecessary pain and division caused by such decisions.
We call on the Turkish Government to reconsider the decision to convert the Chora Monastery, recognizing the gravity of this action and its implications, especially since the world center of Orthodoxy, the Ecumenical Patriarchate, is located in Istanbul, and in a country where many of citizens belong to other religions and denominations.
Finally, the American Government should be concerned about these developments. First, because it contravenes a long-recognized principle of complete separation of Church and State.
And second, these decisions of the Turkish Government (the reconversion of Hagia Sophia and Chora Monastery, as well as other monuments), have the potential to undermine the human rights and freedoms as well as to sanction the weaponization of religion.
Μετά τον ένδοξο εορτασμό της Ανάστασης του Κυρίου μας την περασμένη Κυριακή, η καρδιά και το μυαλό μας στρέφονται στην ισχυρή Εικόνα αυτής της ιερής στιγμής στην ιστορία της σωτηρίας μας, στη Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη. Σε όλο τον κόσμο, ανά τους αιώνες αυτή η Ιερή Εικόνα, που βρίσκεται στο Παρεκκλήσι της Μονής, έχει εμπνεύσει εκατομμύρια ανθρώπων με την ελπίδα της Ανάστασης.
Η ίδια η εικόνα έχει αναπαραχθεί ξανά και ξανά για να αποτελέσει την υπέρτατη απεικόνιση της “Καθόδου στον Άδη” από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, ακόμη και στον Άγιο Νικόλαο στο Σημείο Μηδέν, όπου η συντροφιά των λυτρωθέντων περιλαμβάνει τους Ήρωες εκείνης της μοιραίας ημέρας.
Με βαριά καρδιά επομένως, λάβαμε την είδηση από την επίσημη ανακοίνωση της τουρκικής κυβέρνησης για τη μετατροπή της Μονής της Χώρας, ενός φάρου πολιτιστικής κληρονομιάς ανοιχτού σε όλους, από μουσείο σε τζαμί, όπου η λαμπρή αυτή αγιογραφία τώρα καλύπτεται για άγνωστο σκοπό.
Αυτή η απόφαση, που έρχεται μετά από την επανα-μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τέμενος, αποτελεί παραφωνία στη συμφωνία του αμοιβαίου σεβασμού και κατανόησης μεταξύ των ανθρώπων όλων των θρησκειών.
Η λογική του “δικαίου της κατάκτησης” πάνω στο οποίο βασίστηκε η εκ νέου μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε ισλαμικό τέμενος τον Ιούλιο του 2020, υποδηλώνει μια οπισθοχώρηση του ανθρώπινου πολιτισμού, στα μεσαιωνικά πρότυπα. Επιπλέον, η πρακτική της προσευχής σε “κατακτηθέντα μνημεία” στον 21ο αιώνα, από έναν θρησκευτικό λειτουργό που κραδαίνει ξίφος, επαναφέρει το στοιχείο της βίας και το συνυφαίνει με το θρησκευτικό συναίσθημα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η Μονή της Χώρας, γνωστή για τα εκπληκτικά βυζαντινά ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες της, κατέχει μια μοναδική θέση στον τρόπο της ανθρώπινης έκφρασης. Το να βλέπουμε τώρα τους θησαυρούς της να μην είναι διαθέσιμοι σε κοινή θέα, είναι απώλεια όχι μόνο για τους Ορθόδοξους αδελφούς μας, αλλά για όλους τους ανθρώπους με πίστη που βρίσκουν ομορφιά και νόημα στην ιερή της τέχνη.
Είναι προνόμιο της τουρκικής κυβέρνησης να λαμβάνει αποφάσεις όπως κρίνει σκόπιμο. Ωστόσο, η Αγία Γραφή προσφέρει αυτή τη χρήσιμη συμβουλή: “«Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει», που σημαίνει ότι «όλα μπορεί να είναι δυνατά για μένα, αλλά δεν είναι όλα ωφέλιμα» (Α’ Κορινθίους 10:23). Η άμεση πολιτική σκοπιμότητα δεν θα πρέπει να κρύβει τη μακροπρόθεσμη ζημιά. Όλοι οι άνθρωποι με πίστη καλούνται να αναλάβουν μια κοινή ευθύνη, για να αποφευχθεί ο περιττός πόνος και ο διχασμός που προκαλούνται από τέτοιες αποφάσεις.
Καλούμε την τουρκική κυβέρνηση να επανεξετάσει την απόφαση μετατροπής της Μονής της Χώρας (σε τέμενος), αναγνωρίζοντας τη βαρύτητα αυτής της ενέργειας και τις συνέπειές της, ειδικά από τη στιγμή που το παγκόσμιο κέντρο της Ορθοδοξίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, και σε μια χώρα όπου πολλοί από τους πολίτες ανήκουν σε διαφορετικές θρησκείες και δόγματα.
Τέλος, η αμερικανική κυβέρνηση θα πρέπει να δείξει ενδιαφέρον για αυτές τις εξελίξεις. Πρώτον διότι αντιβαίνει σε μια από καιρό αναγνωρισμένη αρχή του πλήρους διαχωρισμού Εκκλησίας και Κράτους.
Και δεύτερον, αυτές οι αποφάσεις της τουρκικής κυβέρνησης (η επανα-μετατροπή της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας καθώς και άλλων μνημείων), μπορούν να υπονομεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες καθώς και να επικυρώσουν την εργαλειοποίηση της θρησκείας.